Dlaczego należy znać Księgę Przysłów, Mark Horne

Chrześcijanie powinni znać całą Biblię. To nie ulega wątpliwości. Jednak Księga Przysłów jest szczególnie przydatna współczesnym chrześcijanom z następujących powodów:

1. Księga Przysłów mówi o męskości

Księga Przysłów jest dla wszystkich, jednak jej szczególnym adresatem jest „mój syn” – mężczyzna na progu dojrzałości. Napisano ją z myślą o młodzieńcu, który jest na tyle wyrośnięty, żeby jakiś gang widział w nim potencjalnego rekruta (Prz 1), a także żeby przyciągał uwagę znudzonej i bogatej cudzej żony (Prz 7). Księga zaklina młodzieńca, żeby nie zapominał o tym, jak wychowali go rodzice, i żeby to wychowanie stanowiło dla niego punkt wyjścia dla zdobywania mądrości. Misją młodzieńca powinny być: wierność swojej żonie oraz przylgnięcie do Pani Mądrości.

Księga Przysłów nie tylko rozpoczyna od tego wątku (rozdz. 1-9), ale także powraca do niego na sam koniec (rozdz. 31). Matka króla błaga syna, aby nie zatracił się w pogoni za winem i rozwiązłymi kobietami. Powinien raczej dokonać właściwego wyboru żony, bo dzięki temu stanie się lepszym królem. „Wdzięk jest zdradliwy, piękno ulotne, chwalić należy kobietę, która boi się Pana” (Prz 31,30).

W czasach, kiedy nachalnie propaguje się pomieszanie ról płciowych i kiedy mówi się o „toksycznej męskości”, księga mówiąca o sztuce męskości dla młodych mężczyzn posiada szczególną wartość.

2. Księga Przysłów mówi o pokusie dekadencji pojawiającej się w czasach dostatku

Salomon u szczytu swej potęgi „sprawił, że w Jerozolimie było tyle srebra, co kamieni” (1 Krl 10,27a). Rozwój królestwa doprowadził również do wzrostu zamożności dzięki błogosławieństwu Boga. Izrael wzbogacił się, a jego miasta rozrosły. Choć według naszych standardów Izrael był krajem rolniczym, to jednak pod panowaniem Salomona pojawiły się w miastach nowe sposoby zarobkowania.

Na jakie zatem pokusy wskazuje Salomon? „Kto zbiera w lecie, jest synem rozsądnym, kto śpi w czasie żniw, okrywa się hańbą” (Prz 10,5). „Lenistwo wpędza w głęboki sen, człowiek ospały będzie cierpiał głód” (Prz 19,5). „Nie kochaj spania, bo zbiedniejesz, miej oczy otwarte, a nasycisz się chlebem” (Prz 20,13). Mojżesz nic nie mówił o niebezpieczeństwach związanych z przesypianiem do późna, lecz Salomon wciąż do tego wraca.

To samo dotyczy alkoholu. Prawo Mojżesza mówi o „pijaku” w sposób negatywny. Lecz oprócz tego wino i piwo zachowują pozytywne konotacje. Dłuższe przestrogi przed pijaństwem pojawiają się w Biblii dopiero u Salomona.

Księga Przysłów została napisana dla ludzi, którzy cieszą się dostatkiem. Są to ludzie bardziej podatni na szczególne pokusy, które potencjalnie prowadzą do upadku. Wątpię, żeby jakikolwiek rolnik pozwalał synowi spać do obiadu. Zwłaszcza w czasie żniw. Lecz w bardziej zamożnych społeczeństwach i w bardziej kosmopolitycznym kontekście łatwiej jest młodym ludziom „imprezować” do rana i wskutek tego spóźniać się do pracy. Pokusą jest tutaj przekonanie, że nic wielkiego się nie dzieje, lecz Księga Przysłów przypomina, że jest inaczej, choć złe konsekwencje lenistwa mogą być odłożone w czasie.

3. Księga Przysłów mówi o wolności do własnych przyzwyczajeń

Niezależnie od tego, czy nazywamy je wadami, złymi nawykami, uzależnieniami, zachowaniem kompulsywnym itd., Księga Przysłów przestrzega przed uzależnieniem się od pragnień i zachowania, które ranią nas samych:

„Lepszy nieskory do gniewu od bohatera, człowiek opanowany od zdobywcy miasta” (Prz 16,32).

„Człowiek, który nie panuje nad sobą, jest jak zburzone miasto pozbawione muru” (Prz 25,28).

„Sprawiedliwość prawych ratuje ich, żądza wiarołomnych łapie ich w sidła” (Prz 11,6).

„W swoim sercu nie pożądaj jej piękna, nie daj się usidlić jej spojrzeniom” (Prz 6,25).

„Pragnienia leniwego zabijają go, gdyż jego ręce nie rwą się do pracy” (Prz 21,25).

„Nie oddawaj kobietom swojej siły, nie postępuj tak, aby niszczyć królów” (Prz 31,3).

„Nie brataj się z człowiekiem zapalczywym i nie zadawaj się z porywczym, abyś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił pułapki na swoje życie” (Prz 22,24-25).

„Wino jest szydercą, mocny napój prowadzi do zwady, kto się w nim zagubi, nie jest mądry” (Prz 20,1).

Niezależnie od tego, czy chodzi o porywczość, czy o pijaństwo, Księga Przysłów stale przestrzega przed ofiarowaniem naszej przyszłości i szczęścia na ołtarzu ulotnych przyjemności.

Musimy mocować się w Księgą Przysłów

Oznacza to z jednej strony zapamiętywanie przynajmniej niektórych z przysłów oraz regularną lekturę całej księgi. Lecz nie tylko to. „Chwałą Boga jest ukryć sprawę, chwałą królów znaleźć wyjaśnienie” (Prz 25,2). Przysłowia są przewodnikiem po „wypowiedziach mędrców i ich zagadkach” (Prz 1,6). Jeśli któreś z nich wydaje się być zbyt prostym, to zapewne mijamy się z jego przesłaniem.

Biblia stwierdza, że Bóg uczynił Salomona mądrym. Jeśli czytamy jego twórczość jako zbiór oczywistych porad, a nawet frazesów, to sami ograniczamy naszą zdolność zrozumienia ich. „Widziałeś człowieka, który uważa się za mądrego? Większą nadzieję budzi głupiec niż on” (Prz 26,12).

Tłumaczył Bogumił Jarmulak.

Źródło: Why Late Western Christians Need to Know Proverbs